Zasluge profesora Đorđa M. Stanojevića u oblasti fotografije su višestruke: uveo je fotografiju u srpsku nauku; bio je prvi sa naših prostora koji je fotografisao pomračenje Sunca; dao je značajan doprinos istoriji pejzažne fotografije; bio je redak umetnik dokumentarne fotografije; tvorac je prve fotografije u boji kod nas, a eksperimentisao je i sa prvim rendgen aparatom u Srbiji.

U naučnoj fotografiji doprinos Đorđa Stanojevića je nesumnjiv. U jednom od pisama Nikoli Tesli, napisao je: „Iz priloženih nekoliko fotografija vidite vanredno lepe reprodukcione linije sila i ekvipotencijalne površine na pojedinim biljnim presecima.“ Kasnije su ove fotografije objavljene u knjizi Centralne sile u prirodi kao idealni prikazi naučnog rada. I verovatno upravo tu, u njegovoj nauci, kao kod svojevrsnog humaniste vođenog idejom da je zadatak istraživanja ispunjen tek njegovom primenom, leže i koreni pasije prema fotografiji kao jedinstvenom mediju deskripcije kojim bi narodu približio nepoznato.

U istoriju fotografije Đorđe Stanojević je ušao i kao prvi autor sa ovih prostora koji je uspeo da fotografiše potpuno pomračenje Sunca. Nakon školovanja u Berlinu, gde je otputovao kao stipendista Ministarstva vojnog, Stanojević je radio sa poznatim astrofizičarem Žilom Žansenom, čuvenim i po tome da je jedan od retkih naučnika tog doba koji su fotografiju koristili u neposrednom naučnom istraživanju. Pošto se Stanojević tokom školovanja opredelio za astrofiziku i kao užu naučnu oblast izabrao fiziku Sunca, Žil Žansen ga je predložio srpskoj vladi za put u Rusiju na posmatranje potpunog pomračenja Sunca, 19. avgusta 1887. godine. Po povratku sa putovanja Đorđe Stanojević je objavio izveštaj o tom događaju u časopisu Francuske akademije nauka, a sam Žansen ga je pozvao da mu se pridruži na ekspediciji u alžirskoj oazi Biskra, gde je nameravao da istražuje spektar Sunca blizu horizonta radi ispitivanja o uticaju Zemljine atmosfere.

Iako je fotografiju koristio u naučne svrhe, Đorđe Stanojević ju je doživljavao i kao neku vrstu umetnosti; zahvaljujući njoj obilazio je Srbiju, beležio pejzaže i predele, izgled nošnji i kuća, posećivao varošice, crkve i manastire. Tako je, u potrazi za zgodnim vodotokovima za hidrocentrale i putujući sa Beogradskim pevačkim društvom, fotografisao različite predele i pejzaže da bi iz obilja prikupljenog materijala 1902. godine objavio i prvu srpsku fotomonografiju Srbija u slikama [1], za koju je predgovor napisao Bogdan Popović, a istorijsku studiju za svaku sliku dao Ljubomir Jovanović Patak.

Fotomonografija je svojevrstan album prirodnih lepota Srbije, u formatu 30 x 40 cm, sa tvrdim crvenim koricama, i 16 fotografija naslovljenih sa:

• 1.Šumadinka (u boji)
• 2.Gornjačka klisura (u boji)
• 3.Manastir Ravanica
• 4.Vodopad Ripaljka
• 5.Brestovačka banja
• 6.Užički grad
• 7.Ručak u seoskoj školi (u boji)
• 8.Veče u okolini Niša (u boji)
• 9.Piroćanin
• 10.Seoska crkva u istočnoj Srbiji
• 11.Loznica
• 12.Seoska kuća u krajini
• 13.Sahat-kula u Vranju
• 14.Kraljevo kupatilo (u Brestov. banji)
• 15.Petnička pećina
• 16.Ulaz u Majdan (Kučajna)

Izdavanje albuma Srbija u slikama Đorđe Stanojević je najavljivao u oglasu u Novoj Iskri još 1900. godine, objavivši da se publikacija izdaje u više svezaka i u tri različito opremljena izdanja: luksuznom (12 dinara), elegantnom (6 dinara) i običnom (3 dinara).

Osim izuzetne umetničke vrednosti koju ima, ovaj album je korišćen kasnije i kao istorijski dokument, zahvaljujući kome je bila moguća restauracija nekih manastira.

Na Balkanskoj izložbi 1907. godine u Londonu, za koju istoričari kažu da je jedna od najpotpunijih izložbi na kojima se Srbija predstavila, bilo je izloženo i 99 transparentnih fotografskih ploča Đorđa Stanojevića. Reč je o staklenim dijapozitivima (50 x 40 cm) sa slikama pejzaža i gradova, enterijera srpskih kuća, nošnji, crkava itd.

Osim toga, značajan doprinos dokumentarnoj fotografiji sa ovih prostora dao je i njegov album Le bombardement de l'Université de Belgrade, koji je objavljen 1915. godine, a kasnije prikazan u Parizu i Londonu na Savezničkim izložbama sa ratnom tematikom. Album sadrži 21 fotografiju sa prikazima srušene učionice, laboratorije, sale, uništene opreme itd. nakon što su austrougarske snage bombardovale Kapetan Mišino zdanje u Prvom svetskom ratu. O ličnosti Đorđa Stanojevića možda najbolje svedoče činjenice koje su prethodile tom događaju. Srpska kraljevska akademija je nabavila najnoviju fotografsku opremu sa namerom da snima znamenitosti Srbije i za taj posao angažovan je autor iz Nemačke. Realizaciju zamisli sprečilo je izbijanje Prvog svetskog rata. Prve neprijateljske bombe pale su upravo na laboratoriju Đorđa Stanojevića i razorile Beogradski univerzitet. Izlažući sopstveni život opasnosti, on je svojom kamerom, sa mnogo ironije i simbolike, na ruševinama Univerziteta načinio fantastičnu zbirku fotografija, rugajući se ljudskom divljaštvu i nečoveštvu.

Nakon dugogodišnjeg bavljenja fotografijom i praćenja inovacija u ovoj oblasti, Đorđe Stanojević je napravio prvu fotografiju u boji Dečak sa violinom [2]. Fotografija je poznata kao najstarije sačuvano delo fotografije u boji, u obliku štampane reprodukcije, u istoriji srpske fotografije. Rađena je u tehnici autohrom, četiri dijapozitiva su urađena u četiri boje (crnoj, crvenoj, plavoj i žutoj), a zatim su staklene ploče spajane, čime su se boje izmešale. Fotografija, čija se dva sačuvana primerka nalaze u Stanojevićevom legatu u Istorijskom muzeju Srbije, štampana je u Lajpcigu. Reč je o printu veličine 18 x 24 cm, kaširanom na kartonu 30 x 40 cm. Jedan paspartu je crn, a drugi beo. Na njima su zalepljene etikete sa upisanim nazivom slike, imenom autora, izdavačem i štamparijom. Još oko 500 staklenih ploča, na kojima je svojevremeno radio Đorđe Stanojević, nalazi se u Istorijskom muzeju Srbije.

U vezi sa fotografskim stvaralaštvom Đorđa Stanojevića treba napomenuti i to da je u Srbiji on autor prve fotografije načinjene pomoću X-zraka.

Do dana današnjeg kod nas ne postoji dovoljno jasna svest o tome koliki je ugled ovaj naučnik i velikan stekao i uživao u samom vrhu evropske fotografije. Đorđe Stanojević je 1891. godine bio izabran u radno predsedništvo drugog Kongresa za opštu fotografiju. Samo neka od imena koja su prisustvovala i predsedavala ovom događaju su: Jozef Mas (Joseph Maes), Pjer Žil Žansen (Pierre Jules Janssen), ser Vilijem Abni (Sir William Abney), Herman Vilhelm Fogel (Hermann Wilhelm Vogel), Aleksander de Blokus (Alexander de Blochouse), Gistav de Vilder (Gustave de Vylder) i Moris Bike (Maurice Bucquet). Teško je zamisliti ugledniji krug ličnosti evropske fotografije 19. veka od onog u kome se u to vreme našao i naš naučnik i fotograf amater Đorđe Stanojević.

1. U svom testamentu Đorđe Stanojević je pominjao i drugu knjigu ove fotomonografije: „Kod Graphisče Union u Beču 7 Neubangane nalazi se dovršena druga sveska moje Srbije u slikama za koju je znatan deo isplaćen firmi. Sa 2.000 dinara koja mi je suma data od Velimirijanuma za izdavanje te sveske, da se izda ta sveska.“ Međutim sudbina ove sveske nije poznata.
2. Veliki broj autora ovu fotografiju navodi kao Ciganče s violinom.
3. Đ. Stanojević, Le bombardement de l'Université de Belgrade, Paris: M. Vermont, 1915.
4. Đ. Stanojević, Srbija u slikama I, Štamparija Pavlovića i Stojanovića, Beograd 1902.
5. S. Roslavcev, L. Bečejac, „Prof . Đorđe Stanojević, pionir elektrifikacije u Srbiji“, Elektroprivreda Srbije, MST Gajić, Beograd, 2004, 11–20.
6. Zbornik radova naučnog skupa Đorđe Stanojević – život i delo, Povodom 150 godina od rođenja, Novi Sad, 10-11. oktobra 2008, Srpska akademija nauka i umetnosti, Ogranak u Novom Sadu, Novi Sad, 2008 , 179–243.